Het is of hele dagen dit, of elke dag brol.
Stoppen met roken gaat super tot één trek van een sigaret weer naar een volledig pak leidt, want het plan is toch om zeep. Diëten lukt wonderwel tot een jarige collega met een zak snoep aan komt zetten en alle goede voornemens voor minstens de rest van de week on hold gaan. Een glas wijn wordt altijd een tweede glas wijn. Herkenbaar? Indien niet: aangenaam. Deze blogpost wordt u vriendelijk aangeboden door een schoolvoorbeeld van het fenomeen.
Ontbrekende versnelling
Er zijn zaken die ik aan sommige mensen steeds weer moet uitleggen. Waarom ik niet gewoon een beetje kon minderen met Facebook, in plaats van er volledig mee te stoppen. Hoe het komt dat ik er ooit in slaagde om vijfendertig kilo af te vallen op pure wilskracht, en enkele jaren later toch een maagverkleining moest aanwenden omdat al het gewicht dat ik verloren was mij in een razendsnel tempo terug had weten te vinden. Hoe kon het toch weer zo dramatisch uit de hand lopen, vragen mensen die anders in elkaar zitten dan ik zich af. Eén dag waarop mijn motivatie onvindbaar leek, is mijn antwoord. Daar ook nog eens zo oprecht teleurgesteld in zijn dat ik mezelf wijsmaakte dat ik (zie je wel!) toch niet uit het juiste hout was gesneden om blijvend af te vallen, en hup, de balans sloeg letterlijk weer over naar de andere kant. Meteen de reden dat stoppen met roken me wel goed afgaat: zo lang ik erin blijf slagen om die eerste levensgevaarlijke sigaret niet aan te raken zit ik safe. Roken moet -in tegenstelling tot eten- gelukkig niet elke dag, en zo gaat het ondertussen al meer dan tien jaar goed. Tegelijk weet ik dat één sigaret op een onbezonnen moment ervoor kan zorgen dat die tien jaar niks meer voorstellen, en ik vanaf dat moment weer begin te roken alsof mijn leven ervan afhangt.
Zwart-witdenken, of extreem generaliseren, zoals deze manier van naar de wereld kijken in de psychologie wordt genoemd, heeft me al heel wat paden doen bewandelen waar ik niet altijd even enthousiast over was. En ik ben lang niet de enige die een prijs betaalt voor haar absolutisme. Afkickcentra zitten vol met alles of niks-denkers die hopen dat therapie hun val kan breken, omdat één foutje er vaak voor zorgt dat ze zich vol bravado op hun verslaving storten. Fouten worden immers niet getolereerd door de alles of nikser, en er is bijzonder weinig ruimte voor zachtheid en menselijkheid in het hoofd van de perfectionist die geen grijswaarden kan onderscheiden. Gaat iets niet honderd procent zoals verhoopt, dan ziet de eendimensionale denker de uitkomst vaak als compleet falen. Alsof er een versnelling ontbreekt tussen volle kracht vooruit en helemaal niks, en er niks zit tussen succesvol zijn en mislukken.
Hemel of ramp
Ook in intermenselijke relaties is zwart-witdenken geen cadeau. Niet alleen omdat een prins op het witte paard bijzonder snel van zijn knol kan afdonderen, maar ook omdat mensen onderverdelen in goed of slecht zorgt voor conflicten en diffuse wereldbeelden. Niemand is helemaal eersteklas of een ongelooflijke klootzak, al zal een alles of nikser dat wel snel zo aanvoelen. Een zeer vruchtbare voedingsbodem voor allerhande vormen van radicalisme. Hetzelfde met gebeurtenissen: voor de radicale denker is iets makkelijk of compleet geweldig of een radicale ramp. Een job verliezen betekent in onze hoofden al snel dat we voor de rest van ons leven werkloos zullen blijven en op straat zullen belanden, terwijl het voor een gematigder denker gewoon een kleine tegenslag kan zijn op de boeiende weg naar ander en beter.
Naast een persoonlijkheidskenmerk is generaliseren ook een sign of the times. Psychiater Dirk De Wachter omschrijft in zijn bestseller Borderline Times een wereld waarin steeds meer en steeds beter hoogtij viert, een zwart-wit klimaat waarin de vaak impulsieve alles of nikser makkelijk wordt meegesleurd. Er is geen tussenweg meer, je bent of een succes of iemand stuurt een #fail op je af. Sociale media waarop heel snel meningen worden gevormd en gepost in een honderdtal tekens doen daar weinig goed aan. Die is goed, die is slecht. Dat doe je niet, dat wel. Je bent niet druk , je hebt ADHD. Dat moet wel een hele slechte ouder zijn, en die ene op Instagram met haar ontroerende babyfoto’s in zwart-wit een hele goede. Stoppen met suiker doe je voor altijd. Suiker is vergif. Je leven lang slank word je zo. Slaag je er niet in dan heb je geen karakter en ben je een zwakkeling. De boodschappen dat bepaalde dingen vergif voor ons zijn, zijn zo streng dat je maar beter nooit nog naar die dingen kijkt, laat staan dat je ze nog aanraakt. En zo sluipt alles of niksen via de reguliere media onze hoofden binnen, zelfs bij wie er van aanleg minder gevoelig aan is.
Allemaal kommer en kwel is het -zoals bij de meeste dingen- niet. Mijn zwart-witte hoofd heeft me in dit leven even zo goed al heel wat opgeleverd. Alles of niksers zijn vaak van de meest creatieve, verrassende en innemende mensen die er zijn, en dat zeg ik niet enkel omdat ik er zelf een ben. De gevoeligheid die doet doorslaan naar excessen zorgt ook voor een enthousiasme en gedrevenheid waar andere mensen dan weer jaloers op zijn. Het is een eigenschap die ik ook bij mezelf herken, en waardoor ik mijn extreme kantje niet zou willen ruilen voor een gematigder hoofd. Alleen lijkt het me wel fijn om af en toe net een beetje te kunnen terugschroeven.
Van alles of niks naar net iets gematigder in vijf stappen
- psychologen raden aan om jezelf te trainen in wat zij “en en denken” noemen, als tegenwicht voor het destructievere “of of”. Als er tijdens je dieet een onweerstaanbare boule de berlin op je pad komt, dan kun je de rest van de week ook gewoon een paar keer wat minder aardappelen opscheppen om die ontmoeting weer recht te trekken. Liever dat dan jezelf een loser te vinden en stopt met proberen omdat je het duidelijk toch niet in je hebt.
- probeer plezier te vinden in de weg ernaartoe, in plaats van te obsederen over het resultaat. Op die manier begin je als alles of nikser ook gemakkelijker ergens aan. Ook de start is immers vaak een probleem, onder het motto “als ik niet direct heel de zolder kan opruimen begin ik er maar beter helemaal niet aan”.
- probeer realistisch te zijn: je zult fouten maken tot op de dag dat je sterft. Zachthandig met dat gegeven leren omgaan is waardevoller dan je om de zoveel tijd in een nieuw onrealistisch project te storten waarbij de regels zo streng zijn dat geen mens eraan kan voldoen.
- verander je scripts: zeg niet “ik zal nooit meer pizza eten”, maar “ik zal meestal voor een alternatief proberen te kiezen.
- let op extreme woorden als “nooit”, “niemand” of “altijd”. Check of je ze kunt afzwakken. ‘Het lukt me nooit’ of ‘ik maak altijd alles kapot’ is behoorlijk extreem, maar als je ze altijd gebruikt begin je je stellingen na een tijd wel te geloven en ernaar te leven. Hetzelfde geldt voor ‘niemand begrijpt mij’ en ‘dit komt nooit meer goed’.
Dit stuk verscheen eerder in De Standaard Magazine. Zeer benieuwd of er zich nog alles of niksers onder mijn lezerspubliek bevinden, trouwens.
Awel … ik heb overlaatst over hetzelfde een gesprek gehad. Ik noemde mezelf geen alles of nikser maar wel heel verslavingsgevoelig met gelukkig ook genoeg verstand en wilskracht om niet te verglijden.
En als één van de voordelen noemde ik ook mijn gedrevenheid. Zonder deze had ik bv. nooit een marathon gelopen.
Olapola, dit artikel is zooo herkenbaar dat ik mij als eeuwige lurker toch verplicht voel om mij te manifesteren en te gillen : “aanwezig!” (na een dagje 7 glazen water – i.p.v. mijn dagelijkse 0 glazen – door mijn strot rammen omdat ik me gisteren – op basis van één of andere internetartikel – had voorgenomen om vanaf nu het aan te raden aantal van 10 à 12 glazen water zou halen, om mij daaropvolgend misselijk te eten aan twee doosjes Skittles omdat de smaak van 1tje een onweerstaanbare drang teweeg brengt in “nog één” en “nog één”…)
Ga proberen je laatste tips in het achterhoofd te houden vanaf nu, thanks!
Haha, die skittles! Stoppen met lurken hoor nu, ik moest lachen. En als alles of nikser zijn alle remmen nu vast gewoon los. ;)
Ik herken me hier heel hard in. Zeker op gebied van eten. Ofwel is alles superhealthy ofwel is alles extreem ongezond. Ik ken geen middenweg..
Bij mijn mening over mensen net zo.
Deels herkenbaar, maar al jaren aan het bijschaven. Bij mij merk je dat in mijn ‘enthousiasme’, velen beseffen niet dat er een andere kant ook aanhangt. Wanneer ik ergens tegenop zie moet ik mezelf quasi brainwashen om vooruit te gaan. Ik probeer dan altijd te rationaliseren met mezelf. Am durf ik dan weer TE rationeel te zijn. Plezant. Kijk naar mijn blog. Drie weken 1 post gedaan en die post kost mij moeite, ge zou eens moeten weten. Terwijl ik net hou van bloggen, maar nu ligt het stil, omdat het hoofd niet meewil. Misschien moet ik er nu maar eens werk van maken. Succes daar! En bekijk het positief: monochroom is in de mode. Haha.
Ik at vroeger de zak chips leeg onder het motto “beter een keer serieus zondigen dan elke dag een beetje”. Intussen is het chips-probleem opgelost: we kopen kleine zakjes die ik zonder problemen kan/mag leegeten. Dan blijft het alles of niks, maar gecontroleerd ;-)
Haha, ik doe exact hetzelfde!
opnieuw weer zoooo herkenbaar! en ook de commentaren hier, die zak chips oh ja die gaat eraan…soms op een goeie dag slaag ik er in om ze in de helft van het proces weg te bergen (ja echt wel) maar meestal is dat gewoon uitstel van executie en is het een paar uur later toch weer alles geweest… Zo ook met drank, hoe vaak mijn vriend en ik gewoon even in de week weggaan met het oh zo goede voornemen, echt maar eentje hé, maar in 99.9% van de gevallen wordt dat eentje, een twee of drie of…(en het helpt niet als je vriend ook zo’n type is) ook zo met beweging ik ga dan ineens in overdrive en zou van eerste keer 5 km willen lopen wat natuurlijk niet lukt wat dan weer een teleurstelling oplevert en dan weer een nikser van me maakt. Oh en de combinatie alles/nikser met procrastinatie is ook een check all the boxes syndroom bij mij wat het alleen nog maar interessanter maakt :p
Oh jee, ik ben net zo :-/
1 excuus wat ik me ook steeds maak:” wanneer ik het juiste materiaal heb, zal het wel gaan”
Zo laat ik me helemaal gaan in de Nike shop om dan na 3 weken lopen te stoppen, want het lukt toch niet.
Of “wanneer ik eindelijk die nieuwe kleerkast heb, zou ik wel mooi ordenen” (tip van de sluier: zelfs met een geheel nieuwe dressing, is het nog een zootje)
Zwart-wit : wanneer ik er voor ga, moet ik ook álles hebben. ….. Ik ken geen mate :-/
Wees er maar zeker van dat er hier nog een alles of nikser bij uw lezerspubliek zit. Zo kreeg ik regelmatig de vraag toen ik mijzelf van Facebook gooide waarom ik er dan niet gewoon passief op bleef, meekijken en zelf weinig tot niks meer delen. Maar ik kan dat niet: Of ik maak er ten volle van gebruik, of ik gebruik het niet. En één keer terug aanmelden en ik zou weer verloren zijn. Zo zijn er nog talloze voorbeelden. Of het gaat goed, of het gaat heel slecht. Veel grijstinten zitten er niet tussen.
Al begin ik het langzaamaan wat af te leren, vooral wat betreft oordelen over mensen zijn er al hopen grijstinten bij gekomen. Gelukkig maar, ik heb in het verleden nogal wat contacten verbroken omdat ze zwart leken i.p.v. grijs.
Samengevat: Welkom bij de club!
Ook ik pleit schuldig. Facebook deleten? Check. Kleine zakjes chips kopen? Check. Niks water drinken? Check. De volgende dag anderhalve liter water drinken (want mijn nieren begeven het -volgens internet)? Check.
En ga zo maar door, de lijst is eindeloos lang.
Er is gewoon geen tussenweg, hoe ik het ook draai of keer.
De 80/20 regel gaat aan mij totaal voorbij, want 99 is NIET geslaagd, laat staan 80…
En hoe het met mij gaat? Slecht. Uiteraad heel slecht en niet “gewoon” slecht.
Ik herken mezelf hier hélemaal in!
Heb je het boek Better than Before van Gretchen Rubin (ken je mss van The Happiness Project) toevallig al gelezen? Zij is ook zo’n alles of nikser en heeft hier redelijk wat tips rond, goed boek sowieso: het gaat niet uit van 1 theorie rond gewoontes opbouwen maar kijkt naar alle soorten mensen en mogelijke manieren om gewoontes op te bouwen.
Wat mij persoonlijk enorm helpt is om de stemmetjes in mijn hoofd te leren veranderen zodat ik mezelf minder afbreek en meer positief toespreek. Een proces van lange adem en met véééél vallen en opstaan. EFT helpt hierbij vooral, maar ik ben er nog lang niet natuurlijk.
Ha neen, ken ik niet. Gretchen Rubin ken ik wel, eens checken!
Oh ja, zó herkenbaar! Misschien moeten we het het ‘chipszaksyndroom’ noemen? Nu vraag ik me af: hoeveel mensen zouden ook zo zijn? 10%, of 50%?
Ik beken. Totaal ongegeneerd. Ik functioneer het beste als ik mij op één ding tegelijk kan smijten. Ook al doe ik graag alsof ik vanalles tegelijk aankan :)
Mijn alles of niets buien hangen af van de situatie. Zakken chips…: guilty! En soms is een radicale keuze het meest efficiënt. Mijn Cola LIght-verslaving bijvoorbeeld (jarenlang 6 tot 8 blikjes per dag…). De halfslachtige oplossingen hielpen niet: afwisselen met andere dranken, uitsluitend kleine blikjes kopen,… Sinds 6 weken ben ik nu toch volledig cola-clean. Ik hoop dat ik ooit één blikje kan drinken, zonder weer in no time een pmd-zak te kunnen vullen, maar ik vrees er voorlopig nog voor. Het helpt wel als je op voorhand uitdenkt wat je in de plaats van die foute gewoonte gaat doen en hoe je een zwak momentje zult aanpakken. In dat opzicht hebben de luisterboeken “Dromen durven doen” en “Dit wordt jouw jaar” van managementcoach Ben Tiggelaar me wel geholpen (niet alleen voor de cola hoor!). De titels klinken bombastisch, maar het zijn concrete tips om goede voornemens om te zetten in acties.
Ik heb het vooral rond sneukelen. Daarmee dat ik geen sneukelbucht koop maar dan wel helemaal loos ga als het eens gepermitteerd is!
Plezier in de weg er naar toe en minder extreme doelen stellen zijn inderdaad hele goeie tips – ja, hier nog eentje uit je uiteengezette categorie mensen ;-)
Heel herkenbaar… hier is het ook of iets goed doen en blijven doen of keer op keer falen bij een slecht moment en weer opnieuw heel de strijd aan kunnen gaan.
Ja! Ook ik hang er aan. Bij mij bestaat geen grijs, enkel zwart of wit. Enkel ja of neen. Enkel kei hard of helemaal niet. En dat dat soms serieus vermoeiend is: oh ja. Echt wel. Grijs zijn lijkt me soms heel erg fijn. Ik ben ook verslaafd aan een aantal dingen: chips, cola zero, … en aan andere verslavingen zal ik bijvoorbeeld nooit (zwart!) beginnen, zoals koffie. Mijn werk is ofwel geweldig ofwel helemaal niets, de ene dag voel ik me ‘on top of the world’, de volgende dag zeg ik tegen De Echtgenoot dat ik depressief ben. Je overdrijft weer, zegt ie dan.
Ik vind mezelf helemaal geen alles-of-nikser, ik kan het nl gemakkelijk bij één stukje chocolade ofzo houden, maar herken me wel in de to-do’s probeer plezier te vinden in de weg ernaartoe, in plaats van te obsederen over het resultaat (want ook ik begin vaak niet aan een projectje als ik denk dat er met de uitvoering iets mis zou kunnen gaan) en probeer realistisch te zijn: je zult fouten maken tot op de dag dat je sterft (fouten voor mezelf durven toelaten is heel moeilijk, fouten gemaakt door anderen lijkt wel normaal te zijn…). Toch een alles-of-nikser dus… Goed WE!
Hoe herkenbaar. Ik ben zelf ook een alles of nikser. En dat van dat opruimen, ge moest mijn bureau eens zien. En dat gewoon omdat ik het ofwel perfect in orde wil, ofwel begin ik er niet aan. Twist of my mind :-). Maar het heeft ook zijn voordelen: als ik ergens voor ga, dan is het voor de volle 100%. Bedankt voor je tips!
Chips, sigaretten, cola light..ik ken ze allemaal.
Ik eet amper of ik eet veel en ik doe geen terrasje of ik sluit als laatste de boel af.
En aan de andere kant van het gezondheidsspectrum:
Opnieuw beginnen lopen en mezelf maar een logge taart vinden omdat ik niet na 2 keer al de 5km aan 10 per uur loop. Kotsmisselijk thuiskomen omdat ik dat dan toch geprobeerd heb. Vervolgens enkele weken buiten strijd zijn met overbelaste knieën. Herhaal.
Ik kan al om mezelf lachen, het is een begin ;-)
ik ben geen alles of nikser, wel een uitsteller. Ik ken wel mensen die alles of nikser zijn en dan kan ik jaloers zijn op hun gedrevenheid. ik heb vb op een gegeven moment bergen strijk.En dan begin ik er aan en dan denk ik volgende keer laat ik het net meer zover komen! Of poetsen… mijn hele huis is nooit opgeruimd. dan begin ik aan de keuken, en dan doe ik iets totaal anders vb onkruid wieden. maar ik zou graag dan die houding of het doorzettingsvermogen hebben van jullie om dan die taak af te werken.
Super stuk en heel erg herkenbaar! Na het gelezen te hebben in De Standaard magazine toonde ik dit aan manlief met de boodschap: dit gaat over mij!
Iets half doen gaat toch niet? Beter alles of niets ;)
Zalig om lezen dat er nog zwart/witters zijn !!!! En ook ik ben een alles of nikser : een blokje chocolade ? No way, direkt de hele reep !!! (en meer !) Ik heb 20 kg méér gewogen, vermageren is niks, op gewicht blijven da’s de kunst ! En een dagelijkse strijd zeker nu met al die barbecues en ijsjes e.d. maar samen zijn we sterk !
Ik lees dit stukje nu pas. Vaak denken we bij alles of niks aan eten (snoepen vooral), drinken, roken, sporten. Ik ben een alles of nikser op alle vlakken in het leven. 3 jaar geleden besliste ik opnieuw te gaan studeren, als werkstudent. Mijn perfectionisme viert sindsdien hoogtij. Een 12 of 13 is niet goed genoeg, het moet minstens 14 zijn en bij voorkeur 16 of meer. En op zich is het niet verkeerd om gemotiveerd te zijn en je te verdiepen in wat je boeit. Maar er is een keerzijde. Je sociaal leven brokkelt af en je begint een beetje aan tunnelvisie te lijden. 3 jaar later merk ik dus dat ik goed op weg ben naar dat diploma, maar ten koste van andere dingen. En het gekke is, dan nog vind ik het lastig om wat terug te schroeven. Het blijft een alles of niks verhaal. En die onderscheiding, die er totaal niet toe doet – want rationaliseren kunnen we als de beste – komt in zicht. Raar om dit zo te delen met anderen. Zelfs dat voelt een beetje aan als admitting defeat.
En ik lees dit nu pas! Ben duidelijk ook een gulzige alles of nietser: de ene week losgehen tot ’s morgens vroeg met veel te veel alcohol en roken en vettig eten. En spijt nadien, en blackouts en kwaad op mezelf, jongejongejonge…De andere week dan weer ascetisch leven. Ik wil hier echt iets aan doen! Kelly, ben je bij een coach of psycholoog of therapeut geweest om die mindset aan te pakken? Of heb je dit op eigen houtje gedaan? Ik vind het in elk geval superchique, ik print je blogs hier uit en laat ze lezen aan mijn man: “dit wil ik doen, ik moet dat ook kunnen”. Nu alleen nog zien hoe… Ik hoop dat je dit nog leest en een seintje kan geven.
Hey Tine, begin eens bij https://thelifecoachschool.com/, de podcasts zijn een hele goede start. Het zijn bij mij veel dingen geweest (van therapie tot boeken tot cursussen), maar als ik je een snelle manier moet geven om aan de slag te gaan, dan is Brooke Castillo en de manier waarop zij mensen met emoties en bingen leert omgaan een heel goed begin. Succes!
Super Kelly, ik ga dat hier meteen downloaden zie!
Mo vint toch….nagels én koppen…nagels én koppen. C’est pas normale. Ondertussen jullie podcast “werken en leven” aan het bingen. En ik geraak ontmoedigd, omdat ik elk woord dat ik hoor wil inslikken, wil onthouden voor de rest van mijn leven en in de praktijk wil omzetten. Omdat het mijn leven gemakkelijker zou maken, mijn hoofd rust zou geven…moja das were alles of niks hé jah