“Mama, weet je, B. heeft een oma die nog geen sterretje geworden is“, klinkt het van achter mij in de auto. Ik voel mijn maag even samenkrimpen maar zeg gewoon “Ja?“. “Ja, en hij vindt die superlief omdat die nog niet dood is. Waarom zijn al mijn oma’s eigenlijk al dood?“.

Het is niet de eerste keer de laatste weken, en zeker ook niet de laatste, dat Dexter over de oma’s begint. Soms gebeurt het in bad, soms aan de ontbijttafel. En elke keer word ik tegelijk op snelheid gepakt door mijn samenkrimpende maag, en ben ik blij dat we het er even over kunnen hebben. Youri en ik waren het er van in het begin over eens dat oma een onderwerp is waar altijd tijd voor is. Volgens mij vond die afspraak plaats toen de begrafenisondernemer net was weggereden uit het huis waar oma was gestorven en Dexter heel luid “MAAR WAAR IS OMA NU NAARTOE?” riep toen hij zag dat haar plek in het bed in de woonkamer plots leeg was. Er waren op dat moment een hoop andere dingen te regelen, maar wij hebben toen een blik uitgewisseld en eerst een half uur met Dexter buiten gezeten in het gras. En gepraat over oma, op zijn niveau, en over wat er gebeurd was. Hij had daar deugd van, en wij ook.

Toen zijn juf me na de begrafenis vroeg of ik het fijn zou vinden dat er soms eens over oma werd gepraat, eventueel met een boekje, zei ik dan ook ja. Graag zelfs, maar alleen als hij er zelf naar vraagt. Ook dat was voor ons een keuze: Dexter is nog klein, en hoeft wat ons betreft niet per se deelgenoot gemaakt te worden van hoe wij het afscheid meemaken, en wat wij daaraan vasthangen van emoties die zijn petje soms nog ver teboven gaan. De vragen die Dexter stelt lijken niet voort te komen uit verdriet, maar uit oprechte interesse. Waarom vliegt Planes zo snel? Waarom hebben de eendjes in Plopsaland wielen? Wanneer gaat de oma van B. dood? Hebben ze een kapper in de hemel? Sterretjes hebben toch geen haar?

Soms is het hard, zoals op momenten dat we met de familie samenkomen om iets te eten en Dexter plots meldt dat hij wil dat oma nu naar beneden komt. Als in: uit de hemel. Omdat hij liever zou willen dat ze er weer bij is. Dan probeer ik altijd aan te geven dat ik dat snap, dat hij dat wil, en dat ik dat ook graag zou willen, en opa en papa ook. Maar dat wat je wilt soms niet kan. En meer heeft hij op dit moment vaak niet nodig. Twee seconden later vraagt hij zich al weer af waarom mayonaise wit is en ketchup niet. En ik met hem, terwijl ik de knoop in mijn maag stiekem weer probeer te ontwarren, zodat er nog plaats is voor frietjes.

Dexter loslaten, ik heb dat moeten leren. Wat zeg ik? Ik ben dat nog steeds aan het leren. Bij de onthaalmoeder en de crèche had hij het- in het verlengde van zijn zware eerste maanden- erg lastig. En ik dus ook. Ik herinner me de dagen waarop ik wist dat ik zoals elke avond te horen zou krijgen dat hij weer zo veel had gehuild als stress stress en nog eens stress. Ik moest werken, maar heb hem ook een paar periodes bij mij thuis gehouden omdat ik die constante stress er echt te veel aan vond. En ik deed wat ik kon, maar in mijn hoofd was het nooit genoeg. Een ongelukkig kind is een ongelukkige moeder, dat heb ik in die eerste twee jaar met scha en schande geleerd.

En toen ging hij naar school. Ook dat was in het begin lang niet simpel, al ging het stukken beter dan ik had gevreesd, dankzij een hele lieve en geduldige juf en stapje per stapje. En toch was mijn stress zelden weg. Knopen in mijn maag bij het afzetten, omdat ik zijn lip zag trillen en de instorting zag naderen. Me heel de dag afvragen of hij het echt wel fijn vond en fulltime naar de klas gaan niet te zwaar was voor zo’n klein boontje van twee jaar en half. Zorgen dat ik zeker om half vier in de gang van de school stond, ook al betekende dat veel te korte werkdagen voor veel te veel werk. Heel vaak denken: zou hij niet beter gewoon nog even bij mij thuis blijven? Wetende dat ik de dingen alleen op de lange baan schoof, en dat het ook gewoon niet haalbaar was. Ook: dat ik er niet meteen gelukkig van zou worden, en hij vast ook niet.

En toen moest hij naar de vakantieopvang, en brak mijn hart daar al in april voor. Ocharme dacht ik, dat Dextertje. En ook toen vond ik het loslaten niet makkelijk, want hij kende daar niemand en mannekes toch, maar ik deed het, en ik beet op mijn tanden, en ik zag hem week na week openbloeien en aan zelfvertrouwen winnen. En aan het einde van de grote vakantie dacht ik: ik heb hem er helemaal niet mee gestraft, ik heb hem juist een cadeau gedaan. Hij had er deugd van, en ik ook.

En ik weet dat dat met het nieuwe schooljaar net zo is. Ook al was het vanmorgen weer een beetje van nul beginnen qua overdondering, en moesten er zevenendertig knuffels en zoentjes aan te pas komen voor hij me los wilde laten. Hij heeft niet geweend. Ik heb niet geweend. En ik besefte deze namiddag plots dat ik al een hele dag zat te werken zonder noemenswaardige Dexterstress. We zijn het aan het leren, geloof ik. Volgende stap: naar de naschoolse opvang, een paar dagen per week.

Ik kan het, ik weet het. Al bestaat de kans dat ik en mijn zeer makkelijk bloedend moederhart dat volgende week al weer vergeten zijn.

Hoe was het bij jullie kleine schoolgangers, vandaag? En herkennen jullie het gevoel van telkens wat meer moeten loslaten, stress of geen stress?