“Mama, weet je, B. heeft een oma die nog geen sterretje geworden is“, klinkt het van achter mij in de auto. Ik voel mijn maag even samenkrimpen maar zeg gewoon “Ja?“. “Ja, en hij vindt die superlief omdat die nog niet dood is. Waarom zijn al mijn oma’s eigenlijk al dood?“.
Het is niet de eerste keer de laatste weken, en zeker ook niet de laatste, dat Dexter over de oma’s begint. Soms gebeurt het in bad, soms aan de ontbijttafel. En elke keer word ik tegelijk op snelheid gepakt door mijn samenkrimpende maag, en ben ik blij dat we het er even over kunnen hebben. Youri en ik waren het er van in het begin over eens dat oma een onderwerp is waar altijd tijd voor is. Volgens mij vond die afspraak plaats toen de begrafenisondernemer net was weggereden uit het huis waar oma was gestorven en Dexter heel luid “MAAR WAAR IS OMA NU NAARTOE?” riep toen hij zag dat haar plek in het bed in de woonkamer plots leeg was. Er waren op dat moment een hoop andere dingen te regelen, maar wij hebben toen een blik uitgewisseld en eerst een half uur met Dexter buiten gezeten in het gras. En gepraat over oma, op zijn niveau, en over wat er gebeurd was. Hij had daar deugd van, en wij ook.
Toen zijn juf me na de begrafenis vroeg of ik het fijn zou vinden dat er soms eens over oma werd gepraat, eventueel met een boekje, zei ik dan ook ja. Graag zelfs, maar alleen als hij er zelf naar vraagt. Ook dat was voor ons een keuze: Dexter is nog klein, en hoeft wat ons betreft niet per se deelgenoot gemaakt te worden van hoe wij het afscheid meemaken, en wat wij daaraan vasthangen van emoties die zijn petje soms nog ver teboven gaan. De vragen die Dexter stelt lijken niet voort te komen uit verdriet, maar uit oprechte interesse. Waarom vliegt Planes zo snel? Waarom hebben de eendjes in Plopsaland wielen? Wanneer gaat de oma van B. dood? Hebben ze een kapper in de hemel? Sterretjes hebben toch geen haar?
Soms is het hard, zoals op momenten dat we met de familie samenkomen om iets te eten en Dexter plots meldt dat hij wil dat oma nu naar beneden komt. Als in: uit de hemel. Omdat hij liever zou willen dat ze er weer bij is. Dan probeer ik altijd aan te geven dat ik dat snap, dat hij dat wil, en dat ik dat ook graag zou willen, en opa en papa ook. Maar dat wat je wilt soms niet kan. En meer heeft hij op dit moment vaak niet nodig. Twee seconden later vraagt hij zich al weer af waarom mayonaise wit is en ketchup niet. En ik met hem, terwijl ik de knoop in mijn maag stiekem weer probeer te ontwarren, zodat er nog plaats is voor frietjes.
Mooi hoe jullie dat kleine mannetje van jullie de tijd en ruimte geven om zijn verdriet te beleven, om zijn vragen toch te stellen, ook al doen ze vaak pijn. Veel sterkte!
Amai. Keimooi.
Tranen in de ogen… Zo mooi geschreven!
En dank je om jullie “aanpak” (als ik het zo oneervol mag omschrijven) met ons te delen.
mooi geschreven!
Wij zijn ook van mening dat er open moet gepraat worden over opa Willy, die nu op een wolk leeft… Idem over de scheiding van mama en papa. Zijn we ook open over, maar dan op kinderniveau. En uiteraard zonder de zware emoties waar wij doorgegaan zijn, over te dragen (of dat hopen we toch)…
Meestal willen ze inderdaad “gewoon” een antwoord op hun vragen, dus waarom zouden we dat antwoord dan niet geven?
Nog veel sterkte met het verlies…
Heel mooie post… Veel sterkte verder.
Wat mooi. Ik krijg het er zelf moeilijk van.
Mooi verwoord weer, Kelly. Echt knap dat jullie de tijd nemen en geven. Dat is iets wat veel mensen niet (meer) kunnen. Sterkte nog en blijven praten!
Heel mooi geschreven. Mijn vader is vorig jaar gestorven, toen mijn zoon nog net geen jaar oud was. Ik denk er ook al dikwijls over na hoe ik zijn vake toch in zijn leven kan betrekken, zelfs al heeft hij hem nooit gekend. Ik ben van plan om, van zodra hij wat ouder is en kan praten, een fotoboek te maken met foto’s van vake en ook foto’s van vake en hem als baby, zodat ik toch over hem kan vertellen. Misschien zal hij er zelf wel nooit om vragen en is het voor hem zo evident dat enkel moeke er is, zonder een vake, en dat dat voor hem wel genoeg zal zijn.
Onze tienjarige zat in de derde kleuterklas toen haar opa stierf en nog steeds kan ze plots heel erg verdrietig zijn, vaak op heel onverwachte momenten.
Maar how zeg. Ik ga daar precies nog veel boeken over moeten lezen want ik zou niet meteen goed weten hoe ik daar op kindermaat op moet reageren…
Niet dat er voor zoiets een handleiding bestaat, maar ik denk dat dit nu eens de perfecte manier is om ermee om te gaan. Alweer het zoveelste bewijs van wat voor een fantastische ouders jullie zijn!
Blijft heftig, denk ik. En kinderen hebben de neiging om dat soort dingen altijd op onverwachte momenten te vragen. Maar ik weet zeker dat jullie hem helpen door er gewoon met hem over te praten. Alhoewel het misschien ook geen kwaad kan om ooit (als jullie daar zelf aan toe zijn en het verdriet meer een plaatsje heeft gekregen) eens te vertellen over hoe oma (of de oma’s) was en ze zo toch een beetje meer kennis te laten maken.
De tranen staan in mijn ogen door het lezen van je blogje. Mooi dat je bewust tijd maakt om er met Dexter over te praten.
Wij hebben hier een heel goed boekje van Kikker omdat het ook hier een tijdje een onderwerp was. Het gaat over Kikker en een dood vogeltje. Enerzijds is het wel zo concreet dat het vogeltje moet begraven worden enzo. Anderzijds is het ook zo mooi dat Kikker en zijn vrienden na de begrafenis ook gewoon gaan spelen omdat ze daar zin in hebben. Heeft hier goed geholpen!
Zo mooi Kelly. Krop in de keel hier.
En nog veel sterkte samen x
Onno heeft het hier ook nog vaak moeilijk met de vroege dood van zijn opa, ook al is dat al 6 jaar geleden. Hij vindt het zelf wel grappig als we proberen te bedenken wat ze daar boven aan het doen zijn: als het stortregent dan heeft opa net de stop uit zijn bad getrokken en valt alles op ons beneden :-)
Er tijd en ruimte voor maken is inderdaad het belangrijkste, ook al doet dat vaak pijn.
Heel mooi en ontroerend geschreven…zo ontroerend dat ik me heb moeten vermannen (middagpauze op het werk). Het is heel herkenbaar. Onze dochter gaat van plopsaland, via haar speelgoed naadloos over naar ‘klein omaatje die nu een sterretje is’. Vaak vraagt ze waar Sofietje (onze hond die in april gestorven is) en waar Louis (de hond van mijn ouders die in augustus gestorven is) nu zijn…zijn ze aan het spelen, lopen in het gras, zijn ze aan het eten of spelen ze samen met omaatje? En iedere keer heb ik het moeilijk. Het zijn oprechte vragen van een 4-jarige waar we dan ook oprecht op antwoorden. Ook ik heb iedere keer een knoop (of duizend knopen in 1 keer) te ontwarren. Veel sterkte.
Prachtig geschreven weer. Bedankt voor je mooie tekst. Wij proberen er ook openlijk over te spreken en de herinnering levendig te houden, op kindermaat: ‘Ik kreeg veel koekjes van oma’. Ik vertel aan mijn dochter dat ik verdrietig ben omdat oma dood is. Ze is nog klein, maar ze mag dat weten. Soms slaat ze het door elkaar en zegt ze: ‘Oma is dood omdat mama verdrietig is’.
Wat mooi geschreven. Alweer. Ik blijf het ongelooflijk knap vinden hoe jullie hiermee omgaan. En hoe jullie Dexter op zo’n schone manier erbij betrekken. Blijf zorg dragen voor elkaar.
Zo mooi geschreven. Hierbij hou ik het niet droog.
Sterkte.
Prachtig geschreven Kelly !
♡
Door de ogen van een kind. Je zou hem willen beschermen tegen verdriet en pijn, maar dat kan niet altijd… Mooi verwoord.
Mooi, hoe jullie er mee omgaan ook al is dat o zo moeilijk. Wij hebben een Nijntje boekje waarin de oma begraven wordt, heel mooi op kinderpraat. Zoonlief snapt ook niet goed waarom papa’s mama al dood is, maar heeft het nooit bewust anders geweten. Ik vind het soms nog moeilijker om uit te leggen waarom zij hun nog levende grootouders weinig zien, terwijl die ze bij de buurjongens elke week allemaal komen (woensdag 2, vrijdag de andere 2) en in het weekend vaak nog eens extra. Of waarom hun neefje daar zo vaak mag gaan logeren en zus nooit gevraagd wordt. Kindervragen zijn soms o zo moeilijk om te beantwoorden…
Bij het lezen van deze heel mooi geschreven blog krijg ik diezelfde knoop van u in mijn maag en kan ik mijn emoties niet meer onder controle houden, maar ik zal dit nooit laten zien aan Dexter.
Blijf aub praten over oma, over beide oma’s dan.
De dood is niet gemakkelijk om te begrijpen, zowel voor jong als oud. Ik denk dat jullie het heel goed aanpakken, door er eerlijk en op Dexter zijn maat over te spreken en door de conversatie niet uit de weg te gaan. Veel liefs!
Mooi en heftig tegelijk. Toen de mama van een vriendinnetje van onze oudste meid twee jaar geleden stierf, was ze gelukkig nog iets te jong om het goed en wel te beseffen. En waarschijnlijk stond het ook wat te ver van haar af. Maar ook dan kwamen er soms van die confronterende vragen uit dat nieuwsgierige kindermondje, die je als mama even staat te trillen op je benen.
Het lijkt mij dat jullie het goed aanpakken, door hem zelf te laten aangeven wanneer hij erover wilt praten, en het verlies en verdriet niet te verzwijgen. Sterkte…
Ontroerend – soms wou ik zelf de oprechtheid maar vooral de snelheid van onze kids hebben. Denken en zeggen en op naar het volgende.
Hier schrik ik na 2 jaar nog steeds (ongemerkt) als mijn jongste dochter vanuit het niets zegt ‘pepe is nog altijd dood hé’ en iedere keer neem ik nog eventjes tijd om er dan over te praten. Soms is dat enkel ‘Ja, jammer hé’. In het begin vond ik het ongemakkelijk, zeker als meme erbij is. Maar eigenlijk vindt ze het heel fijn dat hij nog altijd leeft in de gedachten van de kindjes.
Sterkte nog ;-) sterke madam
Wij hebben hier een motto over de dood : iemand is maar dood als hij doodgezwegen wordt. Hopelijk komt oma nog lang in zijn gesprekken voor !
Niet makkelijk, maar wel heel goed hoe jij het aanpakt.
*krak* doet mijn hart.
Heel mooi. Toen mijn grootmoeder stierf was mijn jongste 5 jaar en hij heeft het erg moeilijk gehad. Op school was de vader van een klasgenootje gestorven in dezelfde periode en ze hebben twee (!) weken actief rond rouwen gewerkt in de klas. Heel goed bedoeld maar het was alsof de juffen alles aan materiaal eindelijk eens konden gebruiken en geen mogelijkheid bleef onbenut. Te veel van het goede.
Nog altijd heeft hij een enorme nieuws gierigheid over de dood en zijn vragen zijn boeiend moeilijk. Toen hij zijn gezin moest tekenen in de klas tekende hij ons en een hoop sterretjes voor mijn oma, de katten die gestorven zijn…
Heftig! Maar volgens mij pakken jullie het heel goed aan. Veel sterkte nog samen.
Heel mooi hoe jullie er mee omgaan.
En het is zoals je zegt: voor sommige dingen is er altijd tijd.
Ik voel met je mee. Letterlijk dan want wij missen hier ook een opa. Het doet me enorm veel pijn dat hij en zijn kleinkinderen elkaar nooit hebben leren kennen. Hij had een pracht-opa geweest. Warme knuffel voor jou, je vriend en Dexter.
Wat je schrijft is zo herkenbaar! Dochterlief stelt soms rake vragen en ik probeer indien mogelijk daar altijd tijd voor te maken en op haar niveau antwoord te geven. Enkel soms is dat niet zo eenvoudig.
Man, dit grijpt me naar de keel. Zo mooi geschreven.
Ontroerend mooi.
Mijn dochter heeft op 8 jarige leeftijd plots een van haar oma’s verloren
Ze hadden een heel goede band samen.
De dag dat we haar het slechte nieuws moesten brengen heeft ze uren hartverscheurend gehuild. Nog ooit had ik haar zo intens verdrietig gezien.
De dag erna wou ze er niet meer over praten en dat is nu al 7 jaar zo.
Geen woord meer over oma. Niet door ons, wij brengen haar nog ter sprake. Maar dan gaat ze weg of verandert van onderwerp. Het lijkt wel of dat stukje op slot is.
Mijn oudste kinderen verloren hun vader erg jong. Ze waren 7,5,4, bijna 3 en 10 maanden. We zijn nu elf jaar later en dat komt nog regelmatig naar boven. In de puberteit zelfs heel heftig. Het was voor mij ontzettend moeilijk want ik was hertrouwd en had nog kinderen gekregen, maar mijn kinderen hadden wel hun vader verloren.
Daar mee omgaan is nog steeds gemakkelijk want ik zou het liefst een dikke streep trekken onder het verleden. Maar dat zal dus nooit kunnen hé. Hier hebben we wel nooit gesproken over sterretjes enzo. Dat kon ik gewoon niet.
Dood hoort bij het leven en het moet altijd mogelijk zijn gelijk wanneer daarover te spreken. Doodnormaal dus, maar ik weet dat het niet altijd zo gemakkelijk is. Zelfs mijn tweede man had het erg moeilijk mee.
Ik bedoel dus NIET gemakkelijk (om daar mee om te gaan!)
Mooi, mooi, mooi… Om een krop in de keel van te krijgen..
Zoon 1 & 2 hebben allebei hun oma’s nog. 1 superoma die alle tijd van de wereld in hen steekt en 1 oma die vooral met zichzel bezig is. Toch moeten we ze allebei koesteren. Bedankt voor de les…